ولایت فقیه در حقوق اساسى جمهوری اسلامى

وقتی در حوزه فلسفه و نظریه سیاسی بحث می کنیم، منظورمان نظریه ولایت مطلقه فقیه است که جایگاه و اختیارات بسیار والایی را برای ولی فقیه قایل شده است و هنگامی که در حوزه حقوق اساسی بحث می کنیم، ولایت فقیه در قالب قانون اساسی مطرح می شود که برخی این امر را تعبیر به محدود و محصور شدن ولایت فقیه در چهارچوب قانون اساسی می کنند و به نوعی باعث نگرانی و عکس العمل کسانی می شوند که براساس نظریه سیاسی حضرت امام خمینی(ره)، محدوده ولایت فقیه را مطلق و گسترده می دانند

در هر دو صورت، محدوده ولایت فقیه یکسان است و در صورت تعارض بین این دو حوزه، همواره حوزه حقوقی تابع حوزه نظری و فلسفی است2 که با روال خاص اداری و اجرایی و از طریق تجدید نظر در قانون اساسی، رفع تعارض می شود. هدف مشخص و روشن این مقاله نیز تأکید بر این نکته است که همانند نظریه ولایت مطلقه فقیه، در قانون اساسی هم محدوده ولایت، مطلق و گسترده است و خود قانون اساسی زمینه آن را فراهم کرده است.

(ولایت فقیه هرچند دوره‌ای نیست، اما مادام العمری نیز نیست، بلکه مادام الصفات است.به این معنا که ولی فقیه تا زمانی که صفات ولایت فقیه را دارا باشد، از مشروعیت برخوردار است.)

در چه صورت رهبر از مقام خود عزل می شود؟
وظایف مجلس خبر گان 1- انتخاب 2- نظارت بر عملکرد رهبری 3- عزل او در صورت انحطاط وتخطی از وظایف محوله یا ضعف در مدیریت ورهبری است
 

1-ضرورت حکومت؛..  2- اثبات ولایت فقیه:.... 3-  شرایط تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت:

4-بررسی مشروعیت حکومت اسلامی در عصر غیبت:...5-.دلیل اختلاف فقها در شعوب مسئله ولایت فقیه

6-فرق دموکراسی دینی وغیر دینی:.... 7- آیا انتقاد از رهبرجامعه  جایز است؟

8-ضرورت آزادی بیان برای صاحب نظران دینی.  ..9-.  ولایت مدیریتی وسیاسی صرف

   10-ولایت تکوینی و تشریعی قابل تفویض نیستند.  ....  11- سخنان آیت الله خامنه ای در بحث ولایت فقیه :

طور اختصار برای درک مفهوم مطلقه بودن ولایت فقیه یک مثال بسیار ساده و واضح وجود داره :

درباره "ولایت مطلقه فقیه" و پاسخ به شبهات پیرامون آن

 فهرست بخشی كوچك از احكام حكومتی و ولایی آخوندخراسانی است.

 این احكام، نشان‌گر اعتقاد و پایبندی او به ولایت مطلقه فقیه است. او، اگر چنین حقی برای خود قائل نبود به هیچ وجه اجازه عمل ولایت و صدور چنین احكامی نمی‌داد.
 

یکی از آداب عیدغدیر، دیدار با رهبری و تجدید میثاق با مقام ولایت است. با ملاحظه احادیث مربوط به غدیر، روشن می‌شود که برنامه دیدار با رهبری و پیشوای مسلمانان و بیعت با او، از زمان ائمه علیهم السلام به ویژه از زمان امام علی ابن موسی الرضا علیه السلام مرسوم بوده و مردم، از همه جا برای دیدار با معصومان و تجدید عهد به حضورشان می‌رسیدند. امام صادق علیه السلام دراین باره می‌فرماید: «این روز، روز تجدید عهد و یادآوری اتمام نعمت و اکمال دین است و از احترام زیادی برخوردار است».

 

خطابه غدير تنها خطابه ايست که پيامبر خدا (صلی الله عليه وآله) نه تنها شنيدن و دانستن آنرا برای همگان واجب دانسته اند، بلکه رساندنش به ديگران را نيز بر ما تکليف نموده اند و اين امر در مورد هيچ خطبه ديگری از ايشان سابقه ندارد.  وما  می کوشیم، این خطابه که در واقع آخرين خطابه و وصيت نامه رسول خدا (صلی الله عليه وآله) برای تمامي نسل بشر می باشد را بدون هيچ کم و کاست به گوش کسانی که از آن بی خبرند، برساند.

نمایش تصاویر

نظریه ولایت فقیه سابقه دیرینه اى در منابع شیعه دارد و افرادى مانند سید بحرالعلوم ، ملا احمد نراقى ، فاضل دربندى ، میرفتاح حسینى وبسیارى دیگر از فقها آن را به طور مستقل بحث کرده اند; با این حال ، انزواى مذهب تشیع و حاکمیت حاکمان جور باعث شد این نظریه از افکار عمومى مسلمانان فاصله بگیرد، تا جایى که بعضى آن را تئورى نوظهور بدانند. امام خمینى (ره ) این نظریه را در فرهنگ دینى احیا کرد و آن را به صورت درس رسمى ، در حوزهء علمیهء نجف اشرف مطرح ساخت و با تشکیل حکومت اسلامى در ایران ، این تئورى به واقعیت مبدل شد.

خوب است واژه ولايت را در قرآن بررسي كنيم و مشتقاتش را ببينيم در چه موردي به كار رفته است. اگر بخواهيم بحث جامعي داشته باشيم به يكي دو جلسه تمام نمي شود. در اينجا چند نكته برجسته اش را عرض مي كنم. واژه «ولايت» و مشتقات آن يعني ولي، مولي، تولي، همه از يك ماده است. ريشه همه آنها ولايت است. صفت مشبهه اش ولي مي شود. جمع آن اولياء است. فعلش هم تولي است.

از ارکان مهم نظریه نظام ولایت مطلقه فقیه بررسی معنا و ضرورت مطلقه بودن ولایت فقیه است که در قالب این عنوان، حدود اختیارات ولی فقیه تعیین می شود. با بررسی این مرحله، ارکان اصلی نظریه ولایت مطلقه فقیه بررسی شده و معقولیت آن به اثبات می رسد.

شبهه :
دو اصل در قانون اساسي است كه يكي ولايت رهبري را مطلقه و ديگري براي رهبري اختيارات قرار داده ، به گونه اي كه اين دو اصل متناقص مي باشد. اگر رهبري مطلق است چرا اختياراتي برايش ذكر شده؟!

پاسخ :
قبل از هر چيز بهتر است به قانون اساسي مراجعه كنيم و اصول مربوط به بحث را مرور كنيم. در اصل پنجاه و هفتم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران آمده است كه قواي حاكم در جمهوري اسلامي ايران عبارتند از قوه مقننه، قوه مجريه و قوه قضائيه كه زير نظر ولايت مطلقه‌ي امر و امامت امت بر طبق اصول آينده اين قانون اعمال مي‌گردند. اين قوا مستقل از يكديگرند. همان طوري كه از اين اصل فهميده مي‌شود قانون اساسي جمهوري اسلامي براي امامت امت و رهبري، ولايت مطلق را قائل شده است و منظور از مطلقه اين است كه فقيه عادل جامع‎الشرايط همان اختياراتي كه پيامبر و ائمه ...

امام خميني(ره) فرمودند:ولایت مطلقه فقیه همان ولایت رسول الله است
با توجه به معصوم بودن رسول وهمچنين تفاوتهاي عمده ديگر چگونه اين سخن مرحوم امام قابل توجيه است؟

ولايت در لغت به معناى قرب و نزديكى است  و معناى محبت و حكومت و توليت نيز از ديگر معانى ولايت است كه از معناى قرب گرفته شده‏اند( و ولايت بر دو قسم تكوينى و تشريعى تقسيم . استاد مطهرى در تعريف ولايت تكوينى مى‏فرمايند: ولايت تكوينى اين است كه انسان در اثر پيمودن صراط عبوديت به مقام قرب الهى نائل مى‏گردد و اثر وصل به مقام قرب ـ البته در مراحل عالى آن ـ اين است كه معنويت انسانى كه خود حقيقت و واقعيتى است، در وى متمركز مى‏شود و با داشتن آن معنويت، قافله سالار معنويت، مسلط بر ضمائر و شاهد بر اعمال و حجت زمان مى‏شود. زمين هيچگاه از وليّى كه حامل چنين معنويتى باشد، به عبارت ديگر از انسان كامل خالى نيست.

مسئله ولایت فقیه و مسائل مربوط به آن، یکی از ارکان دین اسلام و نظام کنونی ایران اسلامی است که حضرت امام خمینی‌ پس از گذشت چندین قرن از غیبت کبرای امام زمان‌، آن را جامه عمل پوشاندند، اما دشمنان مغرض خارجی و اذناب داخلی آنها بارها این اصل مترقی نظام اسلامی را مورد اشکال قرار داده و در مورد آن شبهاتی را مطرح کرده‌اند. البته مهم‌ترین محل نشانه‌روی این تیرهای مسموم، اذهان نسل جوان و نوجوان کنونی است. لذا به جهت برطرف شدن این گونه شبهه‌ها و اشکالات و افزایش اطلاعات نسل جوان در این باره، این مسئله را از دیدگاه حکیم فرزانه آیت‌الله جوادی آملی بررسی کرده‌ایم.